Lagar film om mammas hårtap

– Eg er litt stolt av mamma eg går med ho på butikken, og ho er utan hår. Ho fekk jo ein parykk på sjukehuset, men eg er stolt over at ho ikkje går med han. At ho har våga å visa fram hovudet sitt utan hår, seier Maja Arnekleiv.

Då Anita Killi fekk diagnosen brystkreft sommaren 2014 tok eldstedottera fram kameraet.

Til saman har det vorte over 2000 bilete av borna som leiker med håret til mora – heilt til det faller av og etter kvart veks ut at.

Prosjektet fekk nyleg 266.000 kroner frå Extrastiftelsen. Det betyr at dei kan ferdigstilla filmen «Mammas hår».

Filmen skal saman med informasjonsmateriell frå Bryskreftforeningen brukast i informasjonsarbeid retta mot unge.

LES OGSÅ: Kraftig auke av kreft kan førebyggjast

Gøy fotoprosjekt
Når Framtida.no snakkar med Maja sit ho i bilen saman med mora.

– Korleis har det vore å ta bilete av Anita medan ho var sjuk?

– Først og fremst har det vore gøy, fordi mamma ikkje har missa den unge sjela si. Ho har alltid ledd litt av duna som stikk opp av hovudet. Det har vore artig fordi me har ledd mykje saman, men det har sjølvsagt òg vore triste stunder, fortel 18-åringen.

Maja forklarar at ho ikkje har merka så mykje til at mora har vore sjuk, bortsett frå at ho har vore sliten og missa håret.

At dottera ikkje har opplevd kor sjuk ho faktisk har vore, er litt godt å høyra for mor. Det betyr at ho har klart å skåna dei fire borna, som no er frå 8 år og oppover for det verste.

Men hårtapet er ikkje til å unngå å sjå.

– Ungane virka ikkje så oppteken av å sette seg inn i sjukdomen, men dei tenkte vel meir på det enn det eg såg. Minstemann hadde sine netter, kor han snakka mykje om døden, men det var nok også fordi eg nyss hadde mista mor mi i hjerneslag. Ungane prata mest om det synlege, at eg kom til å sjå slik og slik ut, forklarar 47-åringen, som synest at utsjåande har for mykje makt i samfunnet i dag.

LES OGSÅ: Bloggar om å mista kjærasten

Skummel uvisse
For både mor og dotter var den første, usikre fasen vanskeleg.

– Såklart eg har vore redd. Spesielt i starten, fordi me ikkje visste kor kraftig det var og om det hadde spreidd seg. Det meste av informasjonen fekk eg gjennom mamma. Eg visste jo at kreft var ein alvorleg sjukdom, men elles visste eg ikkje så mykje, forklarar Maja.

Det viste seg at Anita hadde ein seks centimeter stor kul, som låg nær hjartet. Etter eit halvt år med cellegift var svulsten krympa såpass at den kunne opererast ut.

– Det verste var redsla. Kor alvorleg er dette? Vil eg overleve? Eg tala ikkje med ungane om at eg kunne døy av sjukdomen, men har nemnt at kreft kunne vere ein dødeleg sjukdom. For meg har det vore viktig å ikkje fokusere på at det ikkje skal gå bra, seier Killi.

Etter operasjonen, der begge brysta vart fjerna, viste det seg at Anita hadde ein meir aggressiv kreftvariant, enn legane først hadde trudd. Samstundes som ho fekk stråling, byrja ho difor på ein ny cellegiftkur, som skulle ta eitt år.

Anita fortel at det går bra no, og at ho reknar med å vere ferdig med behandlinga i løpet av våren.

LES OGSÅ: Kan me nytta immunforsvaret til å overvinne kreft?

Den synlege sjukdommen
I filmen vil Maja visa dei ytre konsekvensane av ein kreftsjukdom og behandlinga.

– Små born skjønar ikkje korleis det er å ha kreft, anna enn at håret og andletet vert meir slitent. For meg var det viktig å få fram utsjånaden til kreftpasient, forklarar Maja, som sjølv er ganske oppteken av hår.

– Har prosessen fått deg til å tenkja over utsjånad?

– Definitivt. Det er eit stort press på utsjånad i dag og eg håpar at folk skal forstå at det er viktig å ikkje gøyme seg bak sminke, men vise den sanne deg. Når du har ei kreftsjuk mor er det viktig å ikkje vere redd for å spreie det. Det er viktig å dele det med andre og få kjærleik og støtte. Ein må ikkje vere skamfull over at ein har ei mor som er sjuk og skalla.

Både ho og mora kan le litt av då mora prikka på augnebryn, som i Albert Åberg-bøkene, før ein tur på IKEA.

– Eg har fått eit anna syn på det å måtte vera fin 24-7, seier Maja.

– Og for fyrste gong har eg fått deg til å ikkje vere så nøye med hår andre stader òg, skyt Anita fornøgd inn frå sidelinja.

LES OGSÅ: Stortingspolitikar i livsviktig kamp

Fordelen med hårtap
Tre veker etter cellegiftbehandlinga mista Anita håret på hovudet, etter nokre månadar forsvann augebryn, vipper og det meste av håret på kroppen.

Slett ikkje alle kreftpasientar mistar håret. For nokon er hårtapet noko av det verste, men Anita ser nokre fordelar med det.

– Fordelen er at det synest at eg er sjuk, og då er det lettare for folk å skjøna at eg ikkje orkar så mykje no. Eg veit òg om kreftsjuke folk som nesten har ynskja å missa håret, fordi dei ikkje får forståing for at dei er slitne, om det ikkje synast utanpå, forklarar Killi.

Sjølv synes ho det var spennande å mista håret, og sjå korleis håret forandrar seg. No kjem det att mørke krøller, mens Anita før var blond og hadde meir slett hår.

– Eg er ikkje så veldig oppteken av korleis eg ser ut. Eg tykte det var spanande eksperimentere med å hente på SFO med eller utan parykk. Eg tykkjer at folk skal få tåle å sjå det. Det eg synest var trist var når eg kunne merka at unge på alder med mine barn nesten ikkje våga å kome bort, fordi dei syntes det var ekkelt, avsluttar Killi, som fryktar at slike reaksjonar kan føra til at nokon isolerer seg.

Håpet er at filmen, som skal vere ferdig til våren, skal vere god hjelp og informasjon til andre som opplever det same.